Hoge gezondheid
Op dit moment is het een goede tijd voor de varkenshouderij. Goede prijzen en het eind is nog niet in zicht, mits AVP (Afrikaanse Varkenspest) buiten Nederland en liefst buiten Duitsland wordt gehouden. De productie van varkens in Amerika, Canada en zeker Brazilië wordt enorm opgevoerd en dit zal over een aantal jaar, als uiteindelijk de situatie in Azië hersteld is, een enorme prijsdaling ten gevolge hebben. Dan blijven onze varkens weer in Europa, waar een overproductie is van ongeveer 15%, met als gevolg lagere opbrengstprijzen.
Zaak dus om scherp te blijven en vooruit te komen. De bigkwaliteit wordt voornamelijk bepaald door gezondheid en dit is dus van belang voor een gemakkelijkere afzet en een betere prijs. Nederland moest jaren geleden de kraamkamer van Europa worden. Deze doelstelling is niet gehaald. Nederlandse biggen leggen het in ieder geval qua reputatie en ik denk ook qua gezondheid af tegen de Deense biggen/varkens. In Denemarken bevinden zich meer SPF bedrijven. SPF staat voor: Specific Pathogen Free. Dit betekent vrij van bepaalde ziektekiemen. Een belangrijk verschil met Nederland ligt al in de subfokkerij. Deense subfokkers zijn vrij van PRRS en er worden dus alleen PRRS vrije gelten geleverd. In Nederland wordt net als in Denemarken veel bloedonderzoek gedaan, maar de gezondheid gaat niet structureel vooruit.
Ook in Oost Europa zijn er veel bedrijven die met SPF varkens werken. Op dit vlak ligt Nederland achter met gezondheid ten opzichte van concurrenten.
SPF volgens de Amerikaanse standaard is vrij van PRRS, Mycoplasma, APP en Brachyspira (vibrio).
PRRS
De belangrijkste en meest onderzochte ziekte als kostenpost is PRRS.
Kleine bedrijven kunnen hier zonder vaccineren met goed management vanaf komen. Voor grotere bedrijven met continu aanvoer van nieuwe dieren is het bijna onmogelijk om PRRS vrij te worden. Ook niet met vaccineren. Er zijn verscheidene vaccins op de markt maar geen enkele maakt vrij van ziekte. PRRS is een snel veranderend virus en op deze manier weet het virus, door vaccinatie verkregen immuniteit, te ontkomen. De vaccins zijn bovendien levende verzwakte virussen, die in sommige gevallen op bedrijven kunnen blijven circuleren. Ook zijn er gevallen bekend dat vaccins vermenigvuldigen en samen met een veldvirus een nieuw virus vormen. Ook is beschreven dat 2 verschillende vaccins samen een nieuw PRRS virus vormen. Toch geven de PRRS vaccins in de regel rust op een bedrijf met PRRS maar het is niet de manier om vrij te worden. Slechts een beperkt hulpmiddel.
In China bijvoorbeeld zijn er tientallen PRRS vaccins en toch komen er de meest zware PRRS infecties voor met grote aantallen dode dieren, tot zeugen aan toe.
Een aantal andere methodes/voorwaarden om vrij te worden en te blijven zijn in ieder geval een aanvoer van vrije dieren, strikte scheiding van diergroepen, goede looplijnen, liefst in combinatie met een meerweeks systeem, voldoende afstand van andere bedrijven , ongediertebestrijding en goede quarantaine en adaptatie.
Lukt het niet op bovenstaande manier, dan kun je vrij worden door depopulatie/repopulatie, dit betekent alle varkens van het bedrijf verwijderen en nieuwe ziektevrije varkens herbevolken, of door herd closure, een maand of 4 geen nieuwe varkens aanvoeren en dit combineren met veel bloedonderzoek en vaccineren.
Een logisch vervolg hierop moet zijn aanvoer van PRRS vrije dieren, sperma en andere maatregelen, zoals strikte schone weg/vuile weg principe, luchtfiltering etc. etc.
Een gevaar bij PRRS vrije bedrijven is dat het virus door de lucht kan verspreiden met als gevolg dat je je status kunt verliezen.
Zaak dus om scherp te blijven en vooruit te komen. De bigkwaliteit wordt voornamelijk bepaald door gezondheid en dit is dus van belang voor een gemakkelijkere afzet en een betere prijs. Nederland moest jaren geleden de kraamkamer van Europa worden. Deze doelstelling is niet gehaald. Nederlandse biggen leggen het in ieder geval qua reputatie en ik denk ook qua gezondheid af tegen de Deense biggen/varkens. In Denemarken bevinden zich meer SPF bedrijven. SPF staat voor: Specific Pathogen Free. Dit betekent vrij van bepaalde ziektekiemen. Een belangrijk verschil met Nederland ligt al in de subfokkerij. Deense subfokkers zijn vrij van PRRS en er worden dus alleen PRRS vrije gelten geleverd. In Nederland wordt net als in Denemarken veel bloedonderzoek gedaan, maar de gezondheid gaat niet structureel vooruit.
Ook in Oost Europa zijn er veel bedrijven die met SPF varkens werken. Op dit vlak ligt Nederland achter met gezondheid ten opzichte van concurrenten.
SPF volgens de Amerikaanse standaard is vrij van PRRS, Mycoplasma, APP en Brachyspira (vibrio).
Mycoplasma
Mycoplasma is tevens een veel beschreven ziekte in de Nederlandse varkenshouderij, die veel economische schade veroorzaakt. Aangezien een varken mycoplasma na besmetting minstens 250 dagen kan uitscheiden, raak je deze ziekte niet kwijt. Het verspreidt zich in de regel langzaam , maar in sommige praktijkgevallen speelt het probleem al voor het spenen en zo kan het snel over het bedrijf verspreiden. Toch zijn er in Nederland wel wat bedrijven vrij van deze ziekte. Met vaccinatie voorkom je net als bij voorgaande kiemen geen besmetting, maar kunnen de ziekteverschijnselen wel verminderen voor een bepaalde periode.
Als je vrij wilt worden van mycoplasma zul je dit via depopulatie/repopulatie moeten doen.
Een probleem bij een eventueel vrije status van mycoplasma is dat het net als PRRS door de lucht over grotere afstand kan verspreiden onder gunstige omstandigheden.
APP
Weliswaar minder beschreven en onderzocht door de jaren heen, maar wel een vervelende ziektekiem met af en toe flinke uitval en schade. Voor APP geldt dat bijna ieder varken drager is en bovendien dat deze het levenslang bij zich houdt.
Het wordt vooral als een probleem beschouwd bij de vleesvarkens in de (per)acute vorm. Plotseling dode varkens met bloed uit één neusgat. Bij de acute vorm is er vaak een onderliggende oorzaak, waardoor de APP grote schade brengt. Soms is de oorzaak gemakkelijk aan te wijzen, zoals een slecht klimaat, een aantal andere ziektekiemen zoals PRRS, Mycoplasma of Influenza. Minder onderkend en herkend wordt de chronische vorm van APP, die ook schadelijk is voor het varken en de bedrijfsresultaten.
Omdat ieder varken levenslang drager is van APP, zul je om vrij te worden van deze kiem depopulatie/repopulatie moeten doen. In het verleden zijn hiervan jammerlijke mislukkingen beschreven. Toch zijn er genoeg voorbeelden waarbij de vrije status wel gelukt is en waar dit vrij is gebleven.
Er zijn zelfs vleesvarkensbedrijven die op een bestaand bedrijf met zeer strikte scheiding tussen afdelingen APP vrije varkens opleggen in schoongestoomde afdelingen en zo vrij lijken te blijven. Voor vermeerdering is deze methode niet mogelijk. De verschillende vaccins tegen APP remmen wel de ziekteverschijnselen, maar niet de ziektekiemen. In de regel werkt het vaccin aardig, maar doorbraken komen nog wel eens voor. APP is diergebonden en hierdoor is het gemakkelijker om vrij te blijven. Het overbrugt geen grote afstanden tussen stallen.
Brachispira
Brachyspira- vrij bestaat eveneens. De ziekte komt in Nederland beduidend minder voor dan de drie bovenstaande ziektes. Alle subfokkers zijn gelukkig vrij. Indien Brachyspira wordt aangetoond, is het over voor de subfokkerij. Het is ook altijd het advies geweest van de Gezondheidsdienst, als je biggen kreeg/krijgt van een bedrijf met een Brachyspira probleem je andere biggen moet nemen. Dit geeft ook dusdanige problemen dat een bedrijf met deze ziekte nauwelijks te handhaven is. Dit zijn redenen waarom deze ziekte aanmerkelijk minder voorkomt in Nederland dan bovenstaande ziektes
Verder zijn er in een aantal ziektes, waar geen bedrijf vrij van is.
De belangrijkste hiervan zijn Circo, PIA, Influenza, Salmonella . Deze moeten we bestrijden/in de hand houden met management, klimaat, voeding en vaccinaties.
We hoeven als varkenshouderij niet meteen vrij te worden van de ziektes die vallen onder de Amerikaanse SPF standaard, maar het is een goede ambitie om dit als Nederlandse varkenshouderij na te streven en hierover met de ketenpartners van gedachten te wisselen. Dit om een goede concurrentie positie te houden in Europa. U kunt dit met uw varkensdierenarts bespreken.